25η Μαρτίου: Γιατί τρώμε μπακαλιάρο με σκορδαλιά

24/03/2023

Ένα έθιμο με μακρά ιστορία αποτελεί ο μπακαλιάρος σκορδαλιά την 25η Μαρτίου.

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η παλαιότερη και πιο αυστηρή χρονική περίοδος νηστείας για την ορθόδοξη εκκλησία.

Από την καθιέρωσή της, περί τον 4ο αιώνα μ.Χ., προβλέπεται κατά τα μοναχικά πρότυπα ξηροφαγία με τους πιστούς να τρώνε μόνο μια φορά την ημέρα κι αυτή μετά τις 3 το μεσημέρι.

Μέσα στην περίοδο της Τεσσαρακοστής η νηστεία καταλύεται, διαφοροποιείται δηλαδή, τρεις φορές, δίνοντας μια ευκαιρία στους πιστούς για ενδυνάμωση μιας και η νηστεία αυτή είναι η πιο αυστηρή, αφού δεν επιτρέπεται ούτε το λάδι.

Η πρώτη από αυτές τις εξαιρέσεις γίνεται για την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπως έχει καθιερωθεί η 25η Μαρτίου.

Πρόκειται για μια χαρμόσυνη εορτή μέσα στην περίοδο του πένθους της Σαρακοστής και επειδή είναι θεομητορική εορτή, αφιερωμένη στην Παναγία και ως εκ τούτου ιδιαίτερα σημαντική για τα μοναχικά τυπικά, επιτρέπονται το ψάρι, το έλαιο και ο οίνος.

Τι συμβολίζει ο μπακαλιάρος

Παραδοσιακό έδεσμα της ημέρας του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου), η οποία έχει πια διττή σημασία για τον Ελληνισμό, καθώς συμπίπτει από το 1838 με τον εορτασμό της Επανάστασης του 1821, είναι ο μπακαλιάρος και μάλιστα με σκορδαλιά.

Η εξήγηση για την γευστική αυτή συνήθεια είναι αρκετά απλή κι έχει να κάνει κυρίως με την αδυναμία των κατοίκων της ενδοχώρας να προμηθεύονται άμεσα και οικονομικά φρέσκο ψάρι.

Παρά το ότι ο μπακαλιάρος δεν είναι ένα «ελληνικό» ψάρι, καθώς το βρίσκουμε κυρίως στις ακτές του βορειοανατολικού Ατλαντικού, το γεγονός ότι γίνεται παστός τον καθιστά ένα τρόφιμο φθηνό κι εύκολο στη συντήρηση.

Ο μπακαλιάρος έφτασε στο ελληνικό τραπέζι περί τον 15ο αιώνα και καθιερώθηκε άμεσα ως το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου, καθώς με εξαίρεση τα νησιά μας, το φρέσκο ψάρι αποτελούσε πολυτέλεια για τους φτωχούς κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Έτσι, ο παστός μπακαλιάρος, που δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη συντήρηση, αποτέλεσε την εύκολη και φθηνή συνάμα λύση, έθιμο που κρατά μέχρι τις μέρες μας.

Η σκορδαλιά με την μακρά ιστορία

Στα Επτάνησα τη σκορδαλιά τη λένε και αλιάδα (αλλά και αγιάδα, με βάση την τοπική προφορά) που είναι δάνειο από τα βενετικά (agliata στα σημερινά ιταλικά). Φαίνεται ότι από τον συμφυρμό των λέξεων «σκόρδο» και «αλιάδα» προέκυψε ο τύπος σκορδαλιάδα και από εκεί, με απλολογία, ο σημερινός «σκορδαλιά». Αυτή τουλάχιστον την ετυμολογία δίνουν τόσο το ΛΚΝ όσο και το Ετυμολογικό του Μπαμπινιώτη.

Κάτι σαν σκορδαλιά έφτιαχναν και οι αρχαίοι, βέβαια, και μια από τις λέξεις που είχαν ήταν «μυττωτός». Πάλι στους Αχαρνείς, στην αρχή του έργου, ο Δικαιόπολις έχει μαζί του μια σακούλα σκόρδα που του την αρπάζουν οι Θράκες μισθοφόροι, οι Οδόμαντες, κι εκείνος ολοφύρεται για τη σκορδαλιά που θα έφτιαχνε (Οἴμοι τάλας, μυττωτὸν ὅσον ἀπώλεσα)

Όταν θέλουμε να πούμε ότι από κάτι απουσιάζει το πιο απαραίτητο, το ειδοποιό συστατικό του, λέμε ότι μοιάζει με «σκορδαλιά χωρίς σκόρδο»

Το σκόρδο είναι το Allium sativum, κρόμμυον το σκόροδον και, παρόλο που είναι ιθαγενές της Κεντρικής Ασίας, βρίσκεται στα μέρη μας από πολύ παλιά, αφού, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, οι εργάτες που έχτισαν την Πυραμίδα του Χέοπα είχαν στο σιτηρέσιό τους κρεμμύδια, σκόρδα και ραπανάκια.

Όμως και στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ διαδεδομένο το σκόρδο, όπως φαίνεται από την παρουσία του στις κωμωδίες του Αριστοφάνη –τα μεγαρίτικα σκόρδα ήταν ονομαστά για το μεγάλο μέγεθός τους και στους Αχαρνείς, που είναι γραμμένοι μέσα στον Πελοποννησιακό πόλεμο, ο Μεγαρίτης παραπονιέται στον Δικαιόπολη ότι οι Αθηναίοι στις επιδρομές τους τα ξερίζωναν.

Στα αρχαία λεγόταν σκόροδον, αλλά ήδη από την κλασική εποχή εμφανίζεται και ο τύπος σκόρδον, που τελικά επικράτησε.

Το σκόρδο ήταν και είναι το προσφάι των φτωχών, ακόμα περισσότερο στην αρχαιότητα, που το διαιτολόγιο ήταν πολύ φτωχότερο από σήμερα. Ήταν ακόμα βασικό στοιχείο στο σιτηρέσιο των στρατιωτών, γι’ αυτό και οι αρχαίοι είχαν την παροιμιώδη φράση «μη σκόρδου (φάγω)» δηλαδή να μη μπλέξω σε περιπέτειες.

#25Η_ΜΑΡΤΙΟΥ #25Η_ΜΑΡΤΙΟΥ_ΓΙΟΡΤΗ #ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΟΣ #ΣΚΟΡΔΑΛΙΑ

 

 

​ 

 

Dnews: Τελευταία νέα και ειδήσεις 

Δημοφιλή Θέματα

Latest from Blog

Το ψέμα της Μέγκαν Μαρκλ για τον πρίγκιπα Χάρι, σύμφωνα με πρώην σύμμαχό της

Η πρώην υποστηρίκτρια της Μέγκαν Μαρκλ, Katherine Ryan, υποστηρίζει ότι η Δούκισσα του Σάσεξ είπε ψέματα πως δεν γνώριζε τον πρίγκιπα Χάρι πριν τη γνωριμία τους, χαρακτηρίζοντάς τη «υπερβολικά επιτηδευμένη και ψεύτικη» στη νέα της σειρά στο Netflix, «With Love, Meghan». Όπως αναφέρει δημοσίευμα της New York Post, η καναδή…

ΑΣΕΠ: 1.489 προσλήψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους

Θέσεις εργασίας μέσω προκήρυξης ΑΣΕΠ στο υπουργείο Πολιτισμού. Ξεκίνησαν οι αιτήσεις στην προκήρυξη για την προκήρυξη ΑΣΕΠ που αφορά 1.489 προσλήψεις στο υπουργείο Πολιτισμού για την κάλυψη αναγκών σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία σε όλη την Ελλάδα. Οι 1.489 προσλήψεις θα γίνουν με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου (ΣΟΧ…

Αδιανόητο: Κλείνουν σταθμοί του Μετρό λόγω ορκωμοσίας Τασούλα

Στις 9 το πρωί κλείνει ο σταθμός του Μετρό Πανεπιστήμιο και στις 10 ο σταθμός Σύνταγμα. H ΣΤΑΣΥ ενημερώνει το επιβατικό κοινό ότι κλείνουν με εντολή της ΕΛ.ΑΣ. οι σταθμοί του μετρό «Σύνταγμα» και «Πανεπιστήμιο», ενόψει της ορκωμοσίας του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα. Μάλιστα, η ενημέρωση έγινε μόλις…

Ευτυχισμένος στο πλευρό της Ινές ντε Ραμόν ο Μπραντ Πιτ

Ο Μπραντ Πιτ κοιτάζει μπροστά, μετά την οριστικοποίηση του διαζυγίου του με την Αντζελίνα Τζολί, όπως αποκαλύπτει πηγή στο περιοδικό PEOPLE. To πρώην Χολιγουντιανό ζευγάρι κατέληξε σε διακανονισμό για το διαζύγιό τους, τον περασμένο Δεκέμβριο μετά από οκτώ χρόνια δικαστικής διαμάχης. «Ο Μπραντ Πιτ είναι χαρούμενος που το διαζύγιο ανήκει…

Η ετικέτα ψεύδεται: Τα ρούχα που δε χρειάζεται να πάτε στο καθαριστήριο

Όλα όσα δεν χρειάζεται να δώσετε για στεγνό καθάρισμα (ακόμα κι αν η ετικέτα λέει το αντίθετο). Ξοδέψατε μια μικρή περιουσία για ένα κασμιρένιο πουλόβερ, μια μάλλινη κουβέρτα ή ένα πουπουλένιο μπουφάν. Και όταν έρχεται η ώρα του καθαρίσματος, βρίσκεστε αντιμέτωποι με ένα ακόμα έξοδο: το στεγνό καθάρισμα. Μην αγχώνεστε!…