Το χωριό Βώλακας (αλλιώς και Βωλάξ, γένους θηλυκού) απέχει 17 χλμ. από την Χώρα της Τήνου και είναι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 284 μέτρων σε ένα μικρό οροπέδιο στη μέση του νησιού των Κυκλάδων, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 50.
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του χωριού είναι ότι περιβάλλεται από πέτρες και μεγάλους σφαιρικούς γρανιτένιους βράχους. Παράλληλα, στον οικισμό διατηρείται η παραδοσιακή τέχνη της καλαθοπλεκτικής, όπου ακόμα και σήμερα, τεχνίτες κατασκευάζουν καλάθια.
Το «σεληνιακό» τοπίο του χωριού είναι μοναδικό. Η προέλευση των βράχων απασχόλησε την φαντασία των κατοίκων αλλά και την επιστήμη. Οι ογκώδεις, ολοστρόγγυλοι, συχνά ζωόμορφοι βράχοι από γρανίτη προσφέρουν ένα εντυπωσιακό και επιβλητικό θέαμα.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι βράχοι είναι αποτέλεσμα της Τιτανομαχίας ανάμεσα στους Τιτάνες και τους Θεούς του Ολύμπου. Μάλιστα, αναφορές για τα γεγονότα της μάχης μπορεί να βρει κανείς στον Όμηρο και τον Ησίοδο.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη επιστημονική θεωρία, οι βράχοι σχηματίστηκαν έπειτα από πτώση μετεωρίτη, ενώ άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι αποτέλεσμα έκρηξης ηφαιστείου πριν από περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια.
Λόγω του ιδιαίτερου γεωλογικού ενδιαφέροντος, έχουμε μεμονωμένες επισκέψεις στο χωριό από τα τέλη του 18ου αιώνα και, κυρίως, από τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, με πιο γνωστές τη γαλλική επιστημονική αποστολή του J. B. Bory de Saint Vincent (1834-1836) και αυτή του απεσταλμένου Γερμανού γεωλόγου Karl Gustav Fiedler (1835-1837) που ταξίδεψε στα περισσότερα μέρη του τότε Ελληνικού Βασιλείου, ώσπου ο Όθωνας να του απονείμει τον Σταυρό του Ελληνικού Τάγματος του Σωτήρος και τον τοποθετήσει διευθυντή στα Ελληνικά Ορυχεία.
Λόγω των μεγάλων γρανιτένιων βράχων προέκυψε και το όνομα του χωριού: από τον τόπο με τα βράχια, στους βολάκους. Ο τηνιακός ιδιωματισμός έχει την συνήθεια να «αφαιρεί» γράμματα και λόγω του ότι τα ονόματα μεταδίδονται προφορικά είχαμε την μεταβολή από τους βολάκ(ου)ς στην περιοχή Βολάκ’ς (Βολάξ). Η «βαριά προφορά» Βουλάκ(ου)ς αποδόθηκε πρώτα στα λατινικά ως Vulacus και αργότερα στα ελληνικά ως Βώλακας (Bώλαξ).
Είναι αδύνατον να προσδιοριστεί πότε ακριβώς χτίστηκε το χωριό, ωστόσο, θεωρείται από τα παλαιότερα του νησιού. Πιθανότατα να είναι μεταβυζαντινό και σίγουρα υπήρξε τον μεσαίωνα.
Δεν αποκλείεται πάντως η ευρύτερη περιοχή να κατοικήθηκε πάνω από 2.000 χρόνια π.Χ., επειδή έχουν βρεθεί κάποια κομμάτια οψιδιανού (θεωρείται φυσικό γυαλί) αυτής της περιόδου. Πάντως, η πρώτη επίσημη καταγραφή του χωριού Βωλάξ, προέρχεται από τα κρατικά έγγραφα της βενετικής διοίκησης του 1618 που βρίσκονται στην Ιταλία.
Στο χωριό υπάρχει ένα μικρό λαογραφικό μουσείο που λειτουργεί από το Πάσχα μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου και ένα καλαίσθητο υπαίθριο πέτρινο θέατρο 300 θέσεων, όπου το καλοκαίρι πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Την περίοδο του Πάσχα, αναρριχητές απ’ όλο τον κόσμο μαζεύονται για να κάνουν bouldering στα βράχια (αναρρίχηση χωρίς την χρήση σχοινιού). Επίσης, το χωριό διαθέτει δύο εστιατόρια και 4-5 καταστήματα πώλησης καλαθιών και άλλων παραδοσιακών προϊόντων της τηνιακής γης.
Κάθε χρόνο, γίνονται δύο πανηγύρια. Την Πέμπτη του Πάσχα στην «Παναγία Καλαμάν», όπου γιορτάζεται η «μαράντα», το μεγάλο καθολικό πανηγύρι με σουβλιστά αρνιά, κρασί και μουσική, και στις 8 Σεπτεμβρίου που το χωριό εορτάζει τη γέννηση της Θεοτόκου (όνομα της ενορίας του).
To άρθρο Βώλακας Τήνου: Το χωριό με τους απόκοσμους βράχους και ο μύθος της μάχης των Τιτάνων δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
